METNE İLİŞKİN TEMEL BİLGİLER

Bu bilgiler 6. ve 7. sınıflarda temel bilgiler olarak mutlaka bilinmeli. Bunlar bilinmeden Türkçe dersine giriş yapamayız. Eksikleriniz varsa tamamlayın.

METNE İLİŞKİN TEMEL BİLGİLER

Metin: İster düz yazı isterse şiir olarak karşımıza çıksın kompozisyona (düzene ) sahip her şey metin olarak adlandırılır.

Başlık: Bir metnin içeriğini en kısa yoldan başlık aracılığıyla öğreniriz. Başlık; tek kelime, birden fazla kelime, cümle şeklinde sunulabilir. Başlıkta noktalama işaretleri kullanılmaz.

Yazar /Şair: Bir metni oluşturan kimse ona yazar adı verilir. Metin düz yazı şeklinde değil de dizelerden oluşmuş bir şiirse yazıcı şair adını alır.

Konu: Metnin içeriğidir. “Bu metinde ne anlatılıyor ?” sorusu sorularak konu bulunabilir.

Ana fikir (Ana düşünce): Bir metinde okuyucuya verilmek istenen esas, temel düşünce ana fikirdir. Ana fikir tek paragraflarda genellikle ilk cümlede ya da son cümlede yer alır. Ana fikir, cümle şeklinde ifade edilmelidir.

Yardımcı fikirler (Yardımcı düşünceler) : Ana düşünceyi değişik yönlerden destekleyen yan düşüncelere yardımcı düşünce adı verilir. Bir metinde kaç tane paragraf varsa o kadar yardımcı fikir vardır, denebilir. Yazar, yeni bir fikre geçtiğinde ya da o fikirle ilgili değişik örnekler vermek istediğinde yeni bir paragrafa geçer.

Metinde anlatıcı: Bir metinde iki tür anlatım karşımıza çıkar:  (1) 1.tekil kişi anlatımı veya anlatıcısı (2) 3.tekil kişi anlatımı veya anlatıcısı. Bu anlatım veya anlatıcı dışında metinde anlatıcı aranmaz. Birinci çoğul kişinin kullanıldığı anlatımlar 1.tekil kişiye dâhildir. 1.tekil kişi anlatımında anlatıcı her şeyi bilmez, anlatım sınırlıdır. 3.tekil kişi anlatıma,  hâkim bakış açısı adı da verilir. Bu anlatımda anlatıcı her şeyi bilir ve görür.

“Anneme ve babama saygılı olmam gerektiğini biliyorum. Onları çok seviyorum. Alış verişe gittiğimiz zaman eşyaların taşınmasında yardımcı oluyorum anneme. Benim yaşam sevincim ailem. Biz mutlu bir aileyiz.”  (Buradaki anlatım 1.tekil kişi ağzından yapılmıştır.)

“Okul ne güzel. İnsanlar okulun önemini kavramalılar. Okul olmadan bir toplumun kalkınması beklenemez. Diyorlar ya bir toplumun uygarlık derecesini görmek istiyorsanız sokaklarına bakın, diye. Aslında okullarına bakılmalı. Her şeyi oradan anlamak mümkündür.” (Buradaki anlatım 3.tekil kişi ağzından yapılmıştır.)